و اجتماعی و اعم از عبادات و معاملات و حقوق مدنی و خانوادگی و غيره‏
دارد . در حدود پانصد آيه از قرآن مجيد آيات الاحكام است . از پيغمبر
اكرم صلی الله عليه و آله و سلم و همچنين از عترت طاهرين او روايات فوق‏
العاده فراوانی در زمينه احكام وارد شده است . لهذا مسلمين وظيفه اوليه‏
خود می‏دانستند كه تكاليف خود را از نظر اسلامی در مسائل مختلف بدانند .
عامه مردم به علما مراجعه می‏كردند و علما به ائمه دين و به قرآن و آثار .
و از مجموع اينها از صدر اسلام " تفقه " و افتاء بوجود آمد و مقدمات‏
تكون علم " فقه " فراهم شد .

كتاب و سنت از ديدگاه فقهاء اسلامی

نكته جالب اينست كه كلماتی كه علما در زمينه استخراج احكام اسلامی از
كتاب و سنت بكار برده‏اند نشان می‏دهد كه اين دانشمندان از اول فهميده‏
بودند كه يك نظر ساده و فهم عاميانه كافی نيست كه روح و عمق تعليمات‏
اسلامی در اين زمينه مانند هر زمينه ديگر ادراك شود بلكه نياز به تعمق و
غور و فهم عميق است . آنها كلمه " فقه " را به عنوان نام اين علم‏
انتخاب كردند كه معنی غور كردن و به اعماق رسيدن را می‏دهد . راغب‏
اصفهانی در " مفردات غرائب القرآن " می‏گويد :
" الفقه هو التوصل الی علم غائب بعلم شاهد " يعنی فقه اينست كه با
وسيله قرار دادن يك دانش آشكار به يك دانش ناآشكار پی برده شود .
آنها عمل تفقه را اجتهاد ناميدند كه با جهاد به يك معنی است .