است ، يك كودك اگر از نظر عضوی ناقص به دنيا بيايد ناتمام به دنيا
آمده است ولی اگر از نظر اعضا و جهازات ، تمام به دنيا بيايد تازه
ناقص است و بايد مراحل تكامل را با تعليم و تربيت طی بكند . يعنی
پلههای تعليم و تربيت برای اين كودك تعالی است ، درجات و پلهها را
بالا رفتن است . تا اينجا بحث ما درباره تعريف تكامل و فرق ميان تكامل
اجتماعی و تكامل طبيعی بود . حال میپردازيم به ساير مسائلی كه در اين
باره مطرح است كه میتوان آنها را در سه پرسش مطرح كرد :
1 - آيا بشر در زندگی اجتماعی در طول تاريخ خود تكامل و تعالی پيدا
كرده است يا نه ؟ .
2 - آيا جامعه بشر در آينده متكامل است و رو به تكامل میرود ؟ .
3 - اگر رو به تكامل میرود آيا آن جامعه ايده آل و به تعبير افلاطون ،
آن مدينه فاضله بشريت چگونه است و چه مشخصاتی دارد ؟ .
ما تاريخ را تا اينجا كه آمدهايم میتوانيم بشناسيم اما آينده را چطور ؟
آيا نسبت به آينده بايد چشمهايمان را ببنديم و بگوئيم تاريخ جبرا حركت
میكند و رو به تكامل است ؟ در طبيعت زمان تكامل است ؟ كشتی زمان جبرا
و بدون آنكه انسان كوچكترين دخالتی و كوچكترين مسئوليتی داشته باشد ، رو
به تكامل است نظير تكامل طبيعی كه قبلا اشاره شد ؟ و در گذشته هم انسانها
به عنوان يك عده موجودات آزاد و مختار و صاحب مسئوليت و دخيل ، نقشی
نداشتهاند ؟
|