علل خجالت و کمرويي در کودکان
کمرويي به مفهوم احساس ناراحتي کردن از بودن در جمع است. کودک خجالتي در موقعيت هاي ناآشنا و هنگام تعامل و گفت وگو با ديگران عصبي و مضطرب مي شود. يک کودک خجالتي، زماني که تصور کند مورد توجه اطرافيانش قرار گرفته است، بي نهايت ناراحت و پريشان مي شود.
يک کودک خجالتي ترجيح مي دهد شاهد بازي کودکان ديگر باشد، ولي خود به بازي آنها نپيوندد. بيشتر کودکان در شرايط مختلف قدري احساس خجالت و کمرويي مي کنند، اما کودکاني که اين مشکل را به صورت حاد دارند، در تمام اوقات زندگي شان احساس خجالت و شرمساري مي کنند. اين احساس نه تنها مي تواند بر رشد اجتماعي کودک تاثيري منفي به جا گذارد، بلکه مي تواند موجب کاهش عملکرد تحصيلي و افت آموزش و يادگيري او شود.
احساس خجالت و کمرويي احساسي دوسويه است؛ احساسي است مرکب از هيجان هايي مثل ترس و علاقه، تنش و رضايت، ميل و اضطراب. احساس خجالت موجب تند شدن ضربان قلب و بالارفتن فشار خون مي شود. فرد مقابل مي تواند خجالتي بودن شخص را از روي نگاه گريزان و رو به پايين وي، کم حرفي و کم حرکتي وي تشخيص دهد. کلام فرد خجالتي اغلب نرم، لرزان و مقطع است. بچه هاي کوچک اغلب انگشت دست خود را مي مکند و برخي ديگر خجولانه رفتار مي کنند، قدري مي خندند و کناره مي گيرند. به طور کلي، احساس خجالت و کمرويي با دو نوع رفتار قابل شناسايي است؛ محتاط بودن و گوشه گيري اجتماعي.
بچه ها ممکن است در مقاطع مختلف رشد در برابر خجالتي بودن آسيب پذير باشند. خجالت همراه با ترس نسبت به بزرگسالان ناآشنا در کودکي پديدار مي شود. پيشرفت هاي شناختي در خودآگاهي باعث حساسيت اجتماعي بيشتر در سال دوم مي شود. خجالت خودآگاهانه در حدود ۴ تا ۵ سالگي ظاهر مي شود و اوايل دوره نوجواني آغاز اوج خودآگاهي است.
علل خجالت و کمرويي در کودکان
برخي از علل کمرويي کودکان ممکن است ناشي از يک علت و يا آميزه اي از چند علت زير باشند :
وراثت: برخي از محققان عقيده دارند فيزيولوژي مغز کودکان خجالتي بر رفتار آنها تأثير مي گذارد. همچنين ژن ها هم مي توانند تأثير بسزايي در خجالت کودکان داشته باشند. لذا مي بينيم که اغلب کودکان خجالتي داراي پدر و مادر خجالتي يا يکي از نزديکان خجالتي مي باشند که اين صفت را از يکديگر ارث برده اند.
روابط خانوادگي : کودکاني که روابط و ارتباطات خانوادگي اجتماعي کمي دارند، از حضور در اجتماعات امتناع مي ورزند. از طرف ديگر، والدين حمايت گر ممکن است با رفتارهاي افراط آميز خود، ترس حضور در موقعيت هاي جديد را در دل فرزندان شان به وجود آورند . نگراني بيش از حد مادر و مراقبت دائم او از فرزند موجب مي شود که کودک از بازي با دوستان و کودکان ديگر محروم و منزوي شود. همچنين سخت گيري بيش از حد نسبت به کودک و تنبيه و توبيخ او به دلايل بيهوده به خصوص در مقابل دوستان و همسالان او موجب ايجاد عدم اعتماد به نفس و احساس کمبود در کودک مي شود و در نتيجه کودک ترجيح مي دهد در مقابل ديگران حاضر نشود.
فقدان تعاملات اجتماعي: کودکاني که از جمع و اجتماع دور نگه داشته شده اند، ممکن است از بودن در بين سايرين احساس ناراحتي و فشار کنند. آنها فاقد مهارت هاي اجتماعي مطلوب هستند و چون نمي دانند در جمع چه بايد بکنند، لذا ترجيح مي دهند در گوشه اي تنها و ساکت بنشينند . زماني که کودک تابع بزرگترها باشد و نظارت شديدي بر کارهاي او شود، احساس ناتواني در داشتن استقلال و تصميم گيري هاي شخصي مي شود.
احساس کمبود: احساس کمبود کودک از مهمترين دلايل خجالت در کودکان محسوب مي شود. اين احساس به دليل وجود برخي از عيوب جسمي مانند لنگي پاها، چاقي، ضعف شنوايي و بينايي، کوتاهي قد و يا بلندي بيش از اندازه قد به وجود مي آيد.
احساس عدم امنيت کودک: کودکي که احساس امنيت و آرامش نمي کند، از همصحبتي با ديگران دوري مي کند. اين امر يا به دليل نگراني شديد او يا به دليل عدم اطمينان به ديگران و ترس از خود آنها يا ترس از مسخره کردن آنها مي باشد.
تجارب انتقاد آميز و ناگوار: کودکاني که مرتب از سوي والدين و اعضاي خانواده شان مورد انتقاد، سرزنش و تمسخر قرار مي گيرند دچار ضعف، ناتواني، کمبود اعتماد به نفس و شرمساري مي شوند .
عوامل شخصيتي: نوزادان حساس و تحريک پذير ممکن است در آينده خجول و کمرو شوند .
رفتارهاي آموخته شده : کودکان از طريق مشاهده رفتار ديگران، شيوه تعامل با اجتماع را ياد مي گيرند. آنها بيشتر رفتارها و عکس العمل هاي والدين شان را الگو قرار مي دهند. والدين خجالتي و کمرو، کودکاني خجول بار مي آورند .
ترس از شکست: کودکاني که دچار شکست هاي پي در پي شده اند، ممکن است از ترس شکست هاي بعدي، انزوا و دوري گزيدن از جمع را برگزينند .
احساس خجالت و کمرويي احساسي دوسويه است؛ احساسي است مرکب از هيجان هايي مثل ترس و علاقه، تنش و رضايت، ميل و اضطراب. احساس خجالت موجب تند شدن ضربان قلب و بالارفتن فشار خون مي شود. فرد مقابل مي تواند خجالتي بودن شخص را از روي نگاه گريزان و رو به پايين وي، کم حرفي و کم حرکتي وي تشخيص دهد.
توجه بيش از اندازه : والديني که مرتب درباره گفته ها و نظرات ديگران راجع به کودک صحبت مي کنند، ممکن است ترس از ابراز وجود را در دل فرزندشان به وجود آورند . اين کودکان تصور مي کنند که مدام زير ذره بين هستند و هر حرفي بزنند و هر کاري که انجام بدهند، موشکافانه تجزيه و تحليل خواهد شد. به همين دليل ترجيح مي دهند، هيچ صحبتي نکنند .
کمرويي اختياري: برخي از کودکان به طور اختياري کمرويي را انتخاب مي کنند. اين گروه رفتارهاي خجالت آميز بيشتري نسبت به کودکاني که وارد محيطي جديد مي شوند، از خود نشان مي دهند .
احساس خجالت و کمرويي مي تواند هم براي والدين و هم براي خود کودک دردآور و ناراحت کننده باشد. سعي کنيد هيچ گاه به کودکي که خجول و کمرو است، فشار نياوريد. بيشتر کودکان خجول خودشان مي دانند که خجالتي هستند و قدرت راحت بودن در جمع را ندارند. به همين دليل بهتر است والدين و اطرافيان کودک اين موضوع را زياد به رخ او نکشند.
در عوض مي توانند وقتي که کودک طبيعي رفتار مي کند، او را مورد حمايت و تشويق قرار دهند. در نظر داشته باشيد، هيچ کودکي از ابتدا خجالتي و کمرو نيست. والدين و اطرافيان کودک هستند که او را مي ترسانند، خجالتي مي کنند و به اين رويه مي کشانند. اگر احساس خجالت و کمرويي فرزندتان پايدار و جدي است، مي توانيد از رهنمود ها و هدايت هاي روانشناسان و مشاوران کودک بهره گيريد. مواردي که آنها توصيه مي کنند عبارتند از :
کنترل استرس و فشار رواني
روش هاي آرام سازي عضلاني
جلسات مشاوره
آموزش مهارت هاي اجتماعي
منبع : خبرگزاري سلامت
امکانات فوق شامل خریدارای سی دی مقالات سایت و مجموعه آموزشی زوج خوشبخت نیز می شود
